IM WIĘKSZE ZWYCIĘSTWO

Im większe zwycięstwo odnosi sztuka nad fotografią, tym bardziej niezbędne jest, aby widz chociaż częściowo uwierzył, że ogląda je­dynie zdjęcia, jedynie rzeczywistość, którą reży­ser podpatrzył, a nie skonstruował. Właśnie o   ożywienie tego poczucia walczyli ci filmow­cy, którzy równocześnie konstruowali świat filmowy według złożonych modeli ideologicz­nych — od Dzigi Wiertowa i Siergieja Eisen­steina po włoskich neorealistów, twórców fran­cuskiej nowej fali czy Ingmara Bergmana. Temu celowi służy również włączenie do filmów fabularnych fragmentów z autentycz­nych kronik wojennych. W Personie (1966) Bergmana bohaterka ogląda na ekranie telewi­zora scenę samopalenia. Najpierw pokazano nam tylko odblask ekranu telewizyjnego na twarzy bohaterki i jej przerażenie. W tym momencie znajdujemy się jeszcze w świecie filmu fabularnego. Ale nagle ekran telewizora nakłada się na ekran kinowy.