Rozróżniając w kadrze kategorie obiektu i modusu, będziemy od tej pory zawsze mieli na uwadze ich względność oraz zdolność do wza­jemnej wymiany w przekazie artystycznym. Rozpatrzmy to najpierw na przykładzie po­jedynczej fotografii. Jej odpowiednikiem na taśmie filmowej będzie klatka. Otóż już tutaj napotykamy kompozycję. Obiekty wchodzą we wzajemne stosunki wytwarzając pewną rela­cję znaczącą, której semantyka nie sprowadza się do mechanicznej sumy ...

Na tym poziomie będziemy mieli jeszcze do czynienia z tym samym mechanizmem, który działa w malarstwie lub grafice. Właściwy efekt filmowy rodzi się dopiero w momencie, gdy jedną klatkę zestawiamy z drugą, tj. gdy na ekranie powstaje opowiadanie. Może ono wyniknąć z zestawienia klatek, na których sfotografowano różne obiekty, lub też z łań­cucha klatek, w których jeden obiekt zmienia swe ...

W tym świetle przeciwstawienie Andre Ba­zina nabiera innego sensu. Wskazuje ono na całkowicie realny fakt w historii kina, kiedy ma się na uwadze zorientowanie prądów arty­stycznych na odtwarzanie potocznego życia lub na konstruowanie koncepcji artystycznych, zorientowanie na montaż fragmentów taśmy fil­mowej lub też na filmowanie „w jednym ka­wałku” z przewagą gry aktorskiej. Jednak przypuszczając, że uniknięcie, ingerencji reży­serskiej jest osiągalne ...

Spostrzeżenie Bazina dotyczy nie tylko rze­czywistego, ale i bardzo istotnego faktu z dzie­jów tej sztuki. Żeby go jednak zrozumieć, trze­ba wziąć pod uwagę, że to, co francuski teore­tyk uważa za dwie odrębne i z natury prze­ciwstawne tendencje w konstruowaniu filmu, z których każda jest immanentnie zamknięta w sobie, w rzeczy samej stanowi dwie biegu­nowo różne i antagonistyczne dźwignie jedne­go mechanizmu. ...

Jednak z natury swej nie wyczer­puje ona tego związku. Tak na przykład w li­teraturze ukierunkowanie jakiejś koncepcji ideowej lub artystycznej na poezję lub prozę nie wyklucza faktu, że same w sobie poezja i proza są formą życia literatury i są zdolne wy­rażać najrozmaitsze koncepcje ideowe.By uzmysłowić sobie swój status artystycz­ny, kino musiało zacząć od wytłumaczenia naj­bardziej jawnych, umownych form języka ...

Z kolei kino montażowe preferowało aktorów charakterysty­cznych i — zapatrując się na kronikę — usiło­wało upodobnić do siebie zachowanie aktora na ekranie i w życiu. Tak więc każda z wy­szczególnionych przez Bazina odmian kina ma własny typ umowności, a film współczes­ny nie jest automatyczną kontynuacją którejś z tych tendencji, lecz stanowi ich złożoną syn­tezę. Nie odcięcie się od którejkolwiek z ...

Występująca w pewnych filmach uporczywa tendencja do pokazywania na ekranie procesu tworzenia filmu jest wyrazem dążenia, by coś najwiarygodniejszego i najbardziej podobnego do życia przedstawić jako coś odegranego. Ro­zumiemy, że tutaj rzecz dotyczy czegoś głęb­szego niż mody i pogoni za efektem; analogicz­ne tendencje występują w zdecydowanie reali­stycznym malarstwie. Przykładem może być jedno z arcydzieł Diego de Silva  Velazqueza Las Meninas (1653). ...

Wprowadzenie twórcy do jego włas­nego płótna, wprowadzenie malowanego przez niego dzieła w odzwierciedlaną przezeń dwors­ką rzeczywistość — to takie samo połączenie maksymalnie rzeczywistego obrazu z pod­kreśleniem, że jest to właśnie o b r a z, c z y- li umowność jak w filmach Osiem i po i Wszystko na sprzedaż. W głębi płótna dostrze­gamy ścianę zawieszoną obrazami, które rze­czywistą przestrzeń ...

Zdolność przekształcania się znaku ikonicznego w tekst narracyjny wynika z obecności w tym znaku pewnych elementów ruchomych. Tak na wspomnianej taśmie można wyróżnić elementy stałe, które pozwalają powiedzieć o całości, że przedstawia jedną i tę samą twarz, natomiast jej projekcja zmusza do potraktowania tego obrazu jako jednego kadru. Ale i w jego obrębie są elementy zmienne (zdolne do zmian w ...

Istotne jest to, że przy po­łączeniu różnych kadrów powtarza się jakiś element dystynktywny, a przy transfor­macji kadru element ten tworzy podstawę rozróżnień. W jednym wypadku przeja­wia się tendencja do ostrych zbliżeń semanty­cznych, w drugim zaś — do mikroanahzy se­mantycznej, do rozbicia.Pierwszy typ jest charakterystyczny dla fil­mu zdecydowanie montażowego. Na czoło wy­suwa się tu problem struktury świata, a film w swej ...